Το μυστικό της γέννησής τους...

Η ελληνική λαϊκή σοφία μας έχει χαρίσει πολλά παραδείγματα γνωμικών και παροιμιών βγαλμένων από την ίδια την ζωή.

Ας θυμηθούμε για χάρη κυρίως της νεότερης γενιάς, αρκετές εκφράσεις, την σημασία τους, αλλά και πως βγήκαν, αφού έχουν μείνει στην ιστορία της ελληνικής γλώσσας και κουλτούρας.

1. "Μαύρο και δαγκωτό"

Η παραπάνω έκφραση χρησιμοποιείται συνήθως σε εκλογικές περιόδους όταν θέλουμε να δηλώσουμε τη δυσαρέσκειά μας στο πρόσωπο κάποιου υποψηφίου. (και ποιος δεν θυμάται την περίφημη σκηνή του ελληνικού κινηματογράφου με τον βουλευτή Μαυρογιαλούρο (Δ. Κωνσταντάρας). 

Τα παλιά χρόνια όταν ψήφιζαν μόνο οι άντρες, οι ψηφοφόροι για να επιλέξουν ανάμεσα στους υποψήφιους βουλευτές, έριχναν στην ψηφοδόχο (κάλπη) ένα σφαιρικό μολύβδινο αντικείμενο (μπαλάκι). Οι κάλπες ήταν τόσες, όσοι και οι υποψήφιοι. Αν κάποιος ήθελε να υπερψηφίσει τον υποψήφιο έριχνε στην κάλπη το λευκό μπαλάκι και όποιος ήθελε να τον καταψηφίσει μαύρο μπαλάκι. Υπήρχαν όμως και κάποιοι που ήθελαν να καταψηφίσουν έναν υποψήφιο ο οποίος όμως να γνωρίζει ποιός το έκανε, κι έτσι δάγκωναν το μαλακό μολυβένιο μαύρο μπαλάκι έτσι ώστε κατά την καταμέτρηση να ξεχωρίζει αυτό το μπαλάκι από τα υπόλοιπα και αφού είχε δηλώσει δημόσια στον υποψήφιο ότι θα του ρίξει "μαύρο και δαγκωτό".

2. Γιατί "οι Χιώτες πάνε δυό-δυό"

Στη Χίο το χειμώνα κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, όταν έβρεχε, σε πολλά σημεία του νησιού μαζευόταν πολύ νερό, και χρειαζόταν να βρέξεις αναγκαστικά τα πόδια σου για να περάσεις τη μικρή λιμνούλα που σχηματιζόταν. Όποτε ένας Τούρκος που περπατούσε ήθελε να περάσει από ένα τέτοιο σημείο, αγγάρευε όποιον Χιώτη έβλεπε μπροστά του, να τον καβαλήσει για να περάσει στεγνός το σημείο αυτό.

Έτσι οι Χιώτες αποφάσισαν να περπατάνε στο δρόμο ανά δύο και όταν έβλεπαν από μακριά να έρχεται κάποιος Τούρκος, πήδαγε ο ένας στην πλάτη του άλλου με αποτέλεσμα να μην υπάρχει θέση για τον επίδοξο καβαλάρη, ο οποίος προσπερνούσε άπραγος. Όταν ο Τούρκος χανόταν από το οπτικό τους πεδίο ο Έλληνας ξεκαβάλαγε τον συμπατριώτη του και συνέχιζαν τον δρόμο τους περήφανοι για το σπουδαίο κατόρθωμά τους.

3. Μην είδατε τον Παναγή

Είναι μια φράση που γεννήθηκε στον καιρό της Γερμανικής κατοχής , στα Μέγαρα της Αττικής . Ο Παναγής ήταν ένας μικροαπατεώνας, που στις μαύρες μέρες της κατοχής, εξαπάτησε μερικές κοπέλες με την υπόσχεση του γάμου και αφού τους «μάσησε» αρκετά, τους όρισε και την ημέρα που θα τις παντρευόταν.

Σε όλες τις υποψήφιες, έδωσε ραντεβού, την ίδια μέρα και ώρα στην ίδια εκκλησία και αυτός όπου φύγει - φύγει. Οι άμοιρες κοπέλες μάταια περίμεναν τον ερχομό του. Οι συγγενείς ρωτούσαν όποιον έβλεπαν να έρχεται «μήπως είδατε τον Παναγή;» .

Η φράση λέγεται, όταν κάποιος σου δώσει υπόσχεση και το σκάσει. Αξέχαστη η ταινία "Μην είδατε τον Παναγή" με τον μεγάλο ηθοποιό Θανάση Βέγγο.

4. Έφαγε τον αγλέουρα

«Αγλέουρας» είναι ένα φυτό, που έχει παράξενες ιδιότητες. Όταν το μυρίζεις, σου προκαλεί κάτι σαν ναυτία κι έχει μια περίεργη πικρή γεύση και στυφή μαζί. Χρησιμοποιείται για θεραπευτικούς σκοπούς. Δημιουργεί δυσφορία σ' αυτούς που το χρησιμοποιούν και είναι πολύ δύσκολο στη χρήση του.

Γι’αυτό και τη δυσφορία από το φαγητό τη χαρακτηρίζουμε με τη φράση: «έφαγε τον αγλέουρα». Στις μέρες μας ο αγλέουρας χρησιμοποιείται στις δερματικές παθήσεις, στην επιληψία, στην μελαγχολία.

5. Πήρε το κρίμα στο λαιμό του

Κατά τη βυζαντινή εποχή, όταν κάποιος πλούσιος καταδικαζόταν να μείνει στη φυλακή, είχε δικαίωμα να βάλει κάποιον άλλο στη θέση του, τον οποίο, βέβαια πλήρωνε πλουσιοπάροχα. Φυσικά, το δικαίωμα αυτό το είχαν μόνο όσοι καταδικάζονταν λιγότερο από ένα χρόνο. Οι άνθρωποι αυτοί, που δέχονταν να μπουν στη φυλακή, ονομάζονταν "κριματάρηδες, επειδή έπαιρναν τα αμαρτήματα των άλλων πάνω τους.

Από τότε έμεινε και η φράση:"το κρίμα στο λαιμό του".

6. "Κάποιο λάκκο έχει η φάβα"